Het manifest is duidelijk: “De reken­methodieken die worden gebruikt voor het berekenen van de milieubelasting van bouwmaterialen voldoen niet aan haar belangrijkste doel: het beperken van de CO2-emissie tijdens de productie van bouwmaterialen.” De ondertekenaars pleiten niet tegen de meer traditionele bouwmaterialen zoals onder meer beton. Ze onderschrijven wel het principe: “Beton waar biomaterialen nog niet kunnen, biomaterialen waar het nu gewoon kan”. In de dagelijkse praktijk lopen bouwers van goede wil tegen onder meer de traditionele rekenmethodieken aan. Folkert Linnemans, innovator bij Bouwgroep Dijkstra Draisma, ervaart dit ook. Hij begeleidt een pilot met isolatie in het DreamHûs.

Waar loop je tegenaan als je duurzaam wilt bouwen en verbouwen?
Folkert Linnemans: “De bouw bestaat uit een systeem van heel veel theorie. Met allerlei certificaten voor materialen zijn de verantwoordelijkheden in de bouw geregeld. Je hebt gelijkwaardigheidscertificaten of andere methoden waarin wordt vastgesteld wat een bouwmateriaal als bijvoorbeeld isolatie doet. Daar beschikken veel milieuvriendelijke materialen nog niet over. Je komt daar achter door er mee aan de slag te gaan. Neem een pak gecertificeerde isolatie en je denkt dat je daarmee bijvoorbeeld het dak goed isoleert. Wat best wel tegenvalt in een woning die we transformeren tot een gasloos huis. Die meten we helemaal door. We ontdekten dat wat we tot nu toe als goed geïsoleerd beschouwden, in een gasloze woning in de categorie matig valt. Dat is een eyeopener. We moeten dus nog wat extra slagen maken om die warmtepomp er in te krijgen om het huis mee te kunnen verwarmen. Toch komt zulke isolatie wel de bouwplaats op en biobased materialen die gelijkwaardig of beter zijn niet. Vanwege die certificaten. Wij onderzoeken met pilots waarom de theorie niet met onze praktijk overeenkomt. Daarom zijn we onder meer zelf gaan testen en meten in een nieuw gebouwde modelwoning met 92 procent circulaire gevels en in het project DreamHûs.
Je kunt als bouw veel geld uitgeven aan certificaten. Maar we weten in de bestaande bouw van negen van de tien panden niet precies wat er aan materiaal is verwerkt. En wat de status ervan is. Vaak zijn er niet eens tekeningen van een huis. Of je moet het geluk hebben dat de woning na 2000 gebouwd is. Dan is er nog wel ergens een map te vinden. We weten dus heel weinig van onze woningen.”

Jullie kiezen niet de makkelijkste weg.
“Wij hebben bij Dijkstra Draisma besloten te leren door vallen en weer opstaan. Het bedrijf heeft lisdoddevelden gekocht, dat zal een zelfstandig werkende vakman waarschijnlijk niet snel doen. Zo nemen wij het voortouw, waar de samenleving van kan profiteren. De stengels van lisdodde bevatten veel holle ruimten, dus die kunnen goed isoleren. Geen handelaar die het verkoopt, geen producent die daar garantie op geeft. Maar wij willen het materiaal toch als isolatie toepassen. Dan moeten we zelf kunnen garanderen dat het goed zit met de schimmelresistentie, de brandwerendheid, dat het allerlei testen heeft doorlopen en vijftig jaar blijft zitten.
Wij hebben er met gemeenten, waterschappen en de provincie Friesland de schouders onder gezet. We vonden iemand die riet oogst en nu ook de lisdodde wil oogsten. Zijn mentaliteit is: ‘Ik heb dat nog nooit gedaan, maar het zal wel lukken.’ De plant zorgt ook voor minder veenbodemdaling. En omdat de bodem niet verder inzakt, voorkomen we verdere CO2-uitstoot. Veel planten en verschillende vogelsoorten zijn gediend bij de lisdodde als leefomgeving. Ook biedt de lisdodde ons een hernieuwbare grondstof.
Het DreamHûs biedt Dijkstra Draisma een mogelijkheid om nieuwe, veelbelovende biobased materialen kritisch te volgen. Van de opgedane kennis kunnen ook klusbedrijven gaan profiteren. Bouwgroep Dijkstra Draisma bouwde niet alleen het DreamHûs, maar voert hier ook testen uit. Folkert Linnemans test met isolatiespecialist Koston Noord en producent Termokomfort een nieuw type isolator die voor een verbeterde spouwisolatie moet zorgen.

Wat zijn de ervaringen met de korrels?
“De verwerking moet gaan lijken op de huidige manier van verwerken. De korrels zijn niet alleen geurloos, maar moeten ook een woningleven meegaan. De korrels moeten de isolatieniveaus van de vloer en de gevel van het DreamHûs flink verhogen. Zodat ook deze jaren zeventig-woningen met een warmtepomp gasloos verwarmd kunnen worden, zonder dat aanvullende isolerende maatregelen nodig zijn. De isolatie is technisch goed. Maar deze haalt de norm nog net niet helemaal waarop we hadden gehoopt. We zitten wel heel dicht in de buurt. Dus nog een paar extra ontwikkelslagen en we zijn er. Nu zoeken we uit wat de beste manier is hoe je de korrels verwerkt in de spouw. Vul je de spouw met de isolatie die we nu kennen, dan is de RC-waarde te laag om comfortabel naar een gasloze transitie van de woningen te gaan. Eigenlijk kun je dan als extra mogelijkheid niet meer dan een voorzetwand plaatsen. Wat een duurdere oplossing is.”
Linnemans vertelt dat Dijkstra Draisma drie man heeft lopen op kwaliteit, blower-doortesten en beelden met thermografische camera’s. Ze voeren ook luchtkwaliteitsmetingen uit. “Het project is gericht op de borging van de kwaliteit. Neem nogmaals isolatiemateriaal. Je moet dat verwerken zoals de verwerkingsvoorschriften voorschrijven. En dat moet je ook kunnen aantonen. Maar hoe toon je aan dat de beloofde RC-waarde echt wordt gehaald? Dat wordt een uitdaging.”

Wat zijn de consequenties voor klussenbedrijven?
“Ik verwacht dat het op termijn voor klussenbedrijven steeds complexer wordt om de meer grootschalige verbouwingen aan te kunnen pakken, gezien de diverse veranderingen in de wetgeving. Het zou jammer zijn als die renovaties alleen maar bij de aannemers gaan komen, omdat de garantie en de kwaliteitsborging vanaf 2021 roet in het eten gaan gooien.”

Dat meen je niet. We hebben nu al een groot tekort aan vakmensen.
“Dat komt door die theoretische kant. We bedenken allemaal regeltjes en wetten waarvoor grotere aannemers vaak wel de mensen en middelen kunnen vrijmaken. Maar die regels hebben ook effect op de klusenbedrijven. Terwijl als je in de praktijk staat, moet je de klus gewoon uitvoeren. Aan de andere kant: we lopen er nu tegenaan dat we van veel woningen weinig weten, juist omdat er zoveel in is geklust. Ik ben er een voorstander van dat je bij de hypotheek een plan ontvangt over hoe je de woning toekomstbestendig maakt. Is er achterstallig onderhoud? Wat moet er in de komende jaren aan het huis gebeuren om aan de energietransitie te kunnen voldoen? Zijn alle tekeningen en documenten op orde, is er een materialenpaspoort aanwezig? Dat kun je meenemen in de hypotheek, dan heb je tenminste een basis. De informatie is ook belangrijk voor het klussenbedrijf om verder op te borduren. De nieuwe aanpassingen moeten dan wel weer worden vastgelegd.”

Meer informatie: www.bgdd.nl

Dieptebom treft steeds meer doelen
Het manifest Een eerlijker speelveld voor een duurzamer Nederland van bouwer en ontwikkelaar Vorm slaat in als een dieptebom. De schokgolven die het manifest veroorzaakt, verplaatsen zich vanaf de publicatie eind 2020 langzaam maar zeker naar alle hoeken, gaten en kieren van de bouwwereld en ministeries. Lees het manifest en kijk naar de ellenlange lijst van bedrijven en organisaties, van groot tot klein, die het manifest inmiddels ondertekenden: Ballast Nedam, Rabobank, Heembouw, DynaPlus, Baril, Hercuton, Verweij Houttechniek, Faay en vele anderen.
Lees even mee: “Waar de schoen wringt is het feit dat CO2-opslag door gebruik van biomaterialen niet goed wordt meegewogen in de MKI/MPG-berekening. Want, zo wordt gesteld, CO2-opslag van hout heeft een tijdelijk karakter. Daarbij wordt over het hoofd gezien dat we de komende decennia forse CO2-reductie stappen moeten maken.” En: “Doordat biomaterialen CO2 opslaan, is er dubbele winst: CO2 wordt uit de lucht gehaald en voor langere tijd opgeslagen. Daarnaast is er geen sprake van uitstoot door de productie van een fossiel alternatief.” Ook: “Naast CO2-reductie heeft biobouw andere positieve effecten. Zo blijkt dat het aantal transportbewegingen minder is dan bij traditionele bouwmaterialen, wat gunstig is voor de stikstofemissie.”
Meer informatie: Vorm.nl/nieuws/manifest-een-eerlijk-speelveld-voor-een-duurzamer-nederland

KlusVisie.nl biedt actualiteit voor professionals uit de klussen- en onderhoudsbranche. De rubriek Klussen biedt klustips, nieuws over klussen en nog veel meer.